Fly4free.pl

Kiedy wyszliśmy na zewnątrz z jurty jadalnianej słońce było już nisko nad horyzontem. Warunki pogodowe były przepiękne. Przeważnie nie mam szczęścia do pogody, w przeciągu ostatnich dwóch miesięcy za każdym razem, gdy mam wolny weekend, leje już od wczesnego piątku ;) Bałam się, że zazwyczaj kapryśna pogoda nad jeziorem, przywita nad deszczem, szarością i chłodem, tymczasem trafiliśmy na spektakl chmur, światła i barw.
















Ale najważniejsze, że nocą było czyste niebo... Góry Tienszan - to w tłumaczeniu Góry Niebiańskie. Trudno o trafniejszą nazwę! Takiej Drogi Mlecznej nie widziałam jeszcze nigdy. Naprawdę - nie dość, że sięgała do samego horyzontu, bo nad Tienszanem (a dalej na południe - Pamirem) nie było żadnej łuny światła, która by blask galaktyki zakłócała, to jeszcze po raz pierwszy widziałam nie tylko szlak Drogi Mlecznej, ale i jej kolory! :)












PS. Nie wiem dlaczego pionowe kadry tracą ostrość po wrzuceniu do posta, ale zdjęcie gwiazd powinno być ostre jak żyleta :(DZIEŃ 7. / SONG-KOL - Biszkek

Przed nami ostatni dzień horstreku i ostatni dzień nad Jeziorem Song-kol. Czas błogiego lenistwa, spacerów wzdłuż brzegu jeziora, wygrzewania się w słońcu i ładowania akumulatorów.













Kirgiska "flaga" na dywanie



Ktoś pamięta? Chyba tylko urodzeni przed 90' rokiem, będą wiedzieć o co chodzi... :mrgreen:













Po południu wracamy jeepem do Koczkoru. Tutaj nasze drogi - na najbliższe kilkanaście dni - się rozchodzą. S&G wyruszają w stronę jeziora Issyk-Kol, a ja, N. i B. - jedziemy odkrywać legendarne miasta Jedwabnego Szlaku i zobaczyć Morze Aralskie, zanim zupełnie wyschnie...







Późnym wieczorem wracamy w trójkę do Biszkeku. Jutro czeka nas totalna zmiana scenerii, klimatu... i temperatury, czyli Uzbekistan! Ale jak się dostać z Biszkeku do Taszkientu? Niby tak blisko, a tak daleko… Mamy do wyboru międzynarodowy transport lotniczy, ale połączenie jest droższe niż Praga-Biszkek-Praga :O Możemy też tłuc się przez wiele godzin pociągiem do kazachskiego Szymkentu, a stamtąd dostać się do UZ kolejnym pociągiem lub busem, ale w naszym wypadku ta opcja odpada - nie mamy kazachskiej wizy. I możemy również przemieścić się do najbliższego dostępnego dla turystów przejścia granicznego - w Osz, mieście położonym o kilkanaście godzin jazdy autem od Biszkeku.

Siłą rzeczy zdecydowaliśmy się na ten ostatni wariant. Wahaliśmy się tylko między pokonaniem trasy Biszkek - Osz wygodnym tirem napakowanym łóżkami piętrowymi - w kilkanaście godzin, albo shared taxi - w kilka godzin mniej - za to upchani jak sardynki w puszce. Odkryliśmy jednak, że z Biszkeku do Osh można też dolecieć w niespełna półtorej godziny krajowym połączeniem lotniczym - za niecałe 30 euro. W związku z tym, że z Osz do Taszkientu musieliśmy przejechać jeszcze kolejne 400 km (auć!), postanowiliśmy w ten lot zainwestować.




DZIEŃ 8. / KG, Biszkek - Osz (Dostyk - granica) - UZ, Taszkent

Około 5.00 rano byliśmy na lotnisku, ponad dwie godziny przed odlotem, a i tak niemal się spóźniliśmy - odstaliśmy godzinę w kolejce do check-inu… obsługującego tylko loty międzynarodowe :evil:

Sławetne przejście graniczne w miejscowości o wzruszającej nazwie Dostyk, czyli “Przyjaźń”, która jednak z przyjacielskością niewiele ma wspólnego… Przez kirgiską kontrolę graniczną przechodzimy bez najmniejszego problemu, ale podczas uzbeckiej celnicy przeszukują nam dokładnie plecaki, sprawdzają jakie mamy książki i leki. Przechodzimy nawet kontrolę sanitarną, polegającą na tym, że jakiś starszy pan w niedbale zarzuconym białym kitlu lustruje nas wzrokiem zza biurka i machając ręką krzyczy: “następny!”.

Trwa to wszystko dość długo, ale celnicy są uprzejmi, nikt nie chce od nas żadnej łapówki, Polska budzi pozytywne skojarzenia. Jeszcze na wyjściu częstują nas jabłkami i śliwkami, które B. zaczyna pałaszować jeszcze przed opuszczeniem budynku... Bo przecież “już raz się struł w Kirgistanie, więc na pewno się uodpornił!” Ehemm… :lol:


***

Gdy tylko znaleźliśmy się po uzbeckiej stronie granicy obstąpił nas tłum mężczyzn w białych koszulkach. Wszyscy byli kierowcami zaparkowanych nieopodal samochodów i wszyscy chcieli nas zawieźć do Taszkientu. Profilaktycznie stanęliśmy z B. nieco z boku i staraliśmy się pod żadnym pozorem nie nawiązywać kontaktu wzrokowego z żadnym z kierowców, żeby z naszych twarzy nikt nie mógł wyczytać, że “zapłacimy każdą cenę, tylko już jedźmy, dobrze?” ;) Kiedy N. podjął się negocjacji cenowych z jednym z kierowców, wszyscy pozostali otoczyli nas kółeczkiem i z uśmiechami na twarzach obserwowali rozrywkowy spektakl, który wyglądał mniej więcej tak:

Kierowca: Eta budjet 350.000 som!
N.: Ale u mnie żona i dzieci! 150.000 som!
Kierowca: A u mnie chora matka! I zdrowa teściowa! 250.000 som!
N.: No dobra, to kompromis! 150.000 som!

:mrgreen:

Pewnie i tak przepłaciliśmy, ale wszyscy byli zadowoleni. My - do momentu, w którym uświadomiliśmy sobie, że nasze auto nie ma klimatyzacji, a kierowca - do momentu, w którym na czterdziestym kilometrze z czterystu poszła nam opona, a następnie tylne amortyzatory. :shock:






это хлопок! To bawełna! - oznajmił tonem patriotyczno-informacyjnym nasz waditiel, gdy tylko wyjechaliśmy z Dostyku prosto w ciągnące się po horyzont pola Kotliny Fergańskiej. Tak, wszystko “dzięki” i “przez” tą bawełnę… (ale o tym później)

Zatrzymaliśmy się na obiad w ogromnej przydrożnej chaikhanie. Zamówiłam poleconą przez kierowcę ciężką, gulaszową zupę… i to był największy błąd tego wyjazdu. Przed nami było wciąż 350 kilometrów - po krętej wyboistej drodze, w aucie bez amortyzatorów i klimatyzacji, w uzbeckim lipcowym upale. Czułam, że mój żołądek zaczyna powoli świrować… Kiedy 7 godzin później kierowca wysadził nas na rogatkach Taszkientu, ledwo zdążyłam zamknąć drzwi auta, a mój organizm już żegnał się z obiadem :/ Nie pamiętam w jaki sposób dostaliśmy się do hostelu. Był wieczór, termometr w oknie wciąż pokazywał 38 stopni, termometr którym zmierzyłam sobie temperaturę - 38,9. Mieliśmy pójść na spacer po uzbeckiej stolicy, ale jedyne spacery jakie byłam w stanie wykonywać to te do łazienki. Choć były to raczej biegi krótkodystansowe. Na sąsiednim łóżku cierpiał B. Te śliwki i jabłka, które spałaszował na granicy, to był jednak fatalny pomysł…




DZIEŃ 9. / TASZKENT - NUKUS (i ciąg dalszy zdjęć z telefonu :( )

Rano czuliśmy się już lepiej, choć wciąż byliśmy z B. osłabieni i odwodnieni. Obiecywaliśmy sobie wprawdzie, że nie będziemy nic zwiedzać w godzinach najgorszych uzbeckich upałów, ale musieliśmy odebrać z Advantour bilety na lot Uzbekistan Airways z Taszkientu do Nukusu i powrotny całonocny pociąg - których to biletów nie można było zamówić przez internet (nawet lotniczych!)

Taszkent, czyli “kamienna wieś”. Nazwa całkiem dobrze odzwierciedla charakter zabudowy, która wręcz krzyczy "zmiażdżymy słabych i nam przeciwnych". Dominuje monumentalna socjalistyczna architektura z regionalnymi akcentami. Tradycyjna zabudowa starego miasta nie zachowała się - w przeważającej części uległa zniszczeniu podczas trzęsienia ziemi w 1966 roku.






Trafiamy na plac Amira Timura - centralną lokalizację w Taszkencie, od którego promieniście rozchodzą się główne ulice miasta. Na samym środku placu, na wysokim cokole - w miejscu w którym uprzednio stały między innymi pomniki Stalina i Marksa - wznosi się pomnik Tamerlana - legendarnego krwawego wodza, który zbudował potęgę Uzbekistanu. Tło dla kamiennej postaci Amira Timura tworzy zjawiskowa bryła Hotelu Uzbekistan.








Odwiedzamy stacje taszkenckiego metra o bardzo ciekawej architekturze (i skutecznie egzekwowanym zakazie fotografowania), zaglądamy oczywiście do House of Photography i wędrujemy przed budynek uzbeckiego parlamentu.



Obcokrajowcom bliżej podejść nie wolno.



“Jaki kraj, takie Vegas” - gdy przed wyjazdem przeglądałam fotografie z Taszkentu, bulwersowała mnie niezmiernie ilość i ogrom fontann w stolicy Uzbekistanu - pustynnego państwa, które przez nieracjonalną gospodarkę wodną doprowadziło do niemal całkowitego wyschnięcia czwartego największego jeziora na świecie! Oczywiście nic nie usprawiedliwia polityki Taszkientu wobec Karakalpakstanu, ale perspektywa zmienia się nieco wraz z punktem siedzenia… Zwiedzanie miasta w 46 stopniach Celsjusza (seriously!) przebiega według jedynej słusznej procedury - od skrawka cienia, do skrawka cienia, od zraszacza trawy do fontanny - wszystko, żeby tylko zaznać chociaż odrobinę ochłody.






***

Po południu łapiemy lot Uzbekistan Airways do Nukusu - karakałpackiego miasta, oddalonego od uzbeckiej stolicy o ponad 1000 kilometrów. Obok mnie w samolocie siedzi Uzbeczka z maleńkim niemowlakiem. Chociaż jesteśmy w kraju, w którym islam jest dominującą religią, większość dziewczyn, które widzieliśmy w Taszkiencie miała dość liberalne podejście do kwestii ubioru - dominowały krótkie spódniczki i zwiewne sukienki. Tymczasem moja sąsiadka w samolocie ubrana jest w długą kolorową luźną szatę, sięgającą do samej ziemi, z długim rękawem, a głowę ma szczelnie owiniętą białą przylegającą chustą. Jednak na take-offie nagle rozpina sukienkę i jakby nigdy nic zaczyna karmić piersią niemowlę! Zaskoczona jestem sytuacją - i własnym zaskoczeniem… U nas przecież w mediach i reklamie epatuje się wręcz kobiecą nagością, ale podnosi rwetes, gdy kobiety karmią w miejscach publicznych.

Po wylądowaniu na lotnisku w Nukusie pasażerowie samolotu rozchodzą się we wszystkie strony. Ci, którzy muszą odebrać bagaż rejestrowy - drepczą grzecznie do budynku lotniska, pozostali - wędrują prosto do domów, przez pola i pas startowy!

Baggage claim w Nukusie:



W którymś momencie pasażerka z małym brzdącem - zirytowana długim oczekiwaniem na swój bagaż - wychodzi z budynku, podchodzi do wyładowanego walizkami pick-upa, samodzielnie ściąga z naczepy swoją walizkę i różowy rowerek swojego dziecka i - jak gdyby nigdy nic - odchodzi w stronę domu. Witamy w Nukusie!

:mrgreen:

DZIEŃ 10. / W STRONĘ MORZA

Jest bodajże 2002 rok, wojewódzki etap olimpiady geograficznej dla szkół gimnazjalnych. Otwieram kopertę z testem. Pierwsze zadanie jakie rzuca mi się w oczy i jedyne, które pamiętam do dziś? Rozpoznanie obiektu naniesionego na siatkę kartograficzną. Jedno spojrzenie i "yay, wiem! Morze Aralskie!" Kilka lat później okazało się, że ani ja tak naprawdę nie wiedziałam, ani tym bardziej nauczyciele geografii odpowiedzialni za stworzenie olimpijskiego zestawu pytań ;) Bo owszem, to może i było Morze Aralskie - ale raczej nie w 2002 roku, a prędzej gdzieś... w 1980. :roll:

Morze Aralskie było niegdyś czwartym największym jeziorem na świecie, zasilanym przez dwie potężne rzeki - Syrdarię na północy i Amudarię na południu. A za sprawą jednego człowieka, niejakiego Nikity Chruszczowa - który miał epicką wręcz fantazję i wymyślił sobie, że z pustynnej republiki uzbeckiej uczyni światową potęgę w produkcji bawełny - niemal przestało istnieć.

Żeby nawodnić pola uprawne wodą z Amudarii stworzono ogromną sieć kanałów irygacyjnych - z czasem coraz bardziej zaniedbywanych i nieszczelnych. Tymczasem, by osiągnąć zamierzoną ilość plonów kapryśnej, wymagającej bawełny w tak niekorzystych warunkach, konieczna była podobno czterokrotnie większa ilość wody niż przewidywano i ogromne ilości nawozów sztucznych. Owszem, do dzisiaj Uzbekistan jest jednym z największych producentów bawełny na świecie, a we wrześniu cały kraj ogarnia “biała gorączka” i pospolite ruszenie - w zbiorach uczestniczą wszyscy, ale niespodziewanie wielkim kosztem...

Dwa tygodnie później widzieliśmy Amudarię w tadżycko-afgańskim Wakhanie. Już tam, tak niedaleko od swojego źródła, była naprawdę pokaźną rzeką. Tymczasem dzisiaj nie zasila już Aralu, ginie w piaskach pustyni gdzieś za Nukusem. Kazachowie, by ratować najmniejszą, północną część jeziora, zasilaną wciąż wodami Syrdarii, wybudowali tamę, którą odgrodzili Północny Aral od południowego zbiornika - czym jednak na dobre przypieczętowali los południowej części Morza Aralskiego - pozbawili go jedynego dopływu, skazali go na nieistnienie. “Morze może wróci?” Na pewno nie do Karakałpakstanu. Z ogromnej południowej części zbiornika został tylko niewielki skrawek na zachodzie, który wysycha w zastraszającym tempie.



W 2014 roku wschodnia część południowego zbiornika - dotychczas okresowo się odnawiająca - wyschła na dobre.



Nie udało mi się zobaczyć chińskiego kanionu rzeki Jangcy przed jego zniknięciem w wodach zalewu powstałego po wybudowaniu Tamy Trzech Przełomów - o czym marzyłam od kiedy w 1997 roku, jako mała dziewczynka, dowiedziałam się o nim z kanału Discovery. I pewnie nie uda mi się zobaczyć Wielkiej Rafy Koralowej, zanim wzrastająca temperatura oceanów jej nie “ugotuje”. Ale chciałam zobaczyć Morze Aralskie zanim zniknie, zanim na dobre przemieni się w Aral-kum, w Pustynię Aralską.

I tak naprawdę to był główny cel naszej podróży. Może nie tyle cel, co motywacja, by do Azji Centralnej pojechać nie za rok, nie za pięć lat, a właśnie teraz.



***

Jednak w dniu, w którym mieliśmy wyruszyć z naszego nukuskiego hostelu o pięknej nazwie “Jipek Joli” - Jedwabny Szlak, B. zamieszkał w łazience i nie był się z nią w stanie rozstać na dłużej niż 3 minuty... Ot, kolejny odcinek naszych gastrologicznych przygód. Opóźnialiśmy wyjazd już o dobre 40 minut, B. był o krok od rezygnacji. I w tym momencie do akcji wkroczyły nasze współpasażerki, dwie sześćdziesięcioletnie Francuzki i posiadana przez nie paczka tabletek “Imodium”, która zmieniła historię tego aralskiego wyjazdu i całej naszej wyprawy ;) Bowiem na nasze dotychczasowe żołądkowe dolegliwości nie działały żadne węgle czy nifuroksazyty, tymczasem pod koniec podróży na myśl o zbawiennym "Imodium" chcieliśmy śpiewać ody pt. “jesteś lekiem na całe złooooo” :lol: “Imodium” + Pepsi? I niemal można było zajadać się surową koniną, przegryzać ją niemytymi owocami i zapijać kumysem :twisted:



***

Pierwszy przystanek na naszej dzisiejszej trasie znajduje się jeszcze nieopodal Nukusu - zwiedzamy Mizdakhan, jeden z najważniejszych zabytków Karakałpakstanu, rozległy kompleks pochodzący jeszcze z czasów zaroastriańskich, na który składa się warownia “fortress of disbelievers” oraz ogromny cmentarz, gdzie do dziś odbywają się muzułmańskie pochówki.